Sytuacja finansowa Grupy

Wynik z tytułu odsetek za 2019 roku wyniósł 10 279 mln zł (+934 mln zł r/r). Wyższy wynik był determinowany wzrostem wolumenów przy utrzymaniu marży odsetkowej.

Przychody odsetkowe* wyniosły 12 760 mln zł i w porównaniu z 2018 rokiem były wyższe o 1 166 mln zł, w głównej mierze w efekcie:

• wzrostu przychodów z tytułu finansowania udzielonego klientom o 949 mln zł r/r, związanego ze wzrostem o ponad 17 mld zł należności kredytowych i leasingowych oraz wzrostem średniego oprocentowania wynikającego ze zmian w ich strukturze (wzrost udziału kredytów konsumpcyjnych oraz należności leasingowych kosztem głównie kredytów mieszkaniowych walutowych) przy stabilnych poziomach rynkowych stóp procentowych dla PLN, CHF i EUR,
• wyższych przychodów od papierów wartościowych (+243 mln zł r/r), głównie w efekcie wzrostu o 12 mld zł średniego wolumenu obligacji Skarbu Państwa.

*W celu zachowania porównywalności danych przychody odsetkowe zostały skorygowane: przychody od obligacji nieskarbowych, które w sprawozdaniu finansowym są ujmowane w przychodach od dłużnych papierów wartościowych przeniesiono do przychodów od finansowania udzielonego klientom.

Przychody odsetkowe w 2019 roku zostały pomniejszone o 178 mln zł w związku z orzeczeniem TSUE dotyczącym prawa konsumenta do obniżenia kosztu kredytu w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie kredytowej.

Koszty odsetkowe wyniosły 2 481 mln zł i w porównaniu z 2018 rokiem były wyższe o 232 mln zł. Było to głównie efektem wzrostu kosztów bazy depozytowej o 134 mln zł r/r, związanego ze wzrostem średniego wolumenu depozytów o 24 mld zł w porównaniu do poprzedniego roku, przy wyższych o 45 mln zł kosztach finansowania zewnętrznego i wyższych o 58 mln zł kosztach premii od papierów wartościowych.

Marża odsetkowa pozostała bez zmian r/r i wyniosła 3,4% na koniec 2019 roku. W 2019 roku średnie oprocentowanie kredytów PKO Banku Polskiego wyniosło 4,6%, a średnie oprocentowanie depozytów ogółem ukształtowało się na poziomie 0,6%, wobec odpowiednio 4,5% i 0,7% w 2018 roku.

Wynik z tytułu prowizji i opłat uzyskany w 2019 roku wyniósł 3 047 mln zł i był o 34 mln zł wyższy niż w ubiegłym roku.

Poziom wyniku prowizyjnego był determinowany m.in. przez:

• wyższy wynik z tytułu kredytów i ubezpieczeń (+105 mln zł r/r), głównie w efekcie wzrostu prowizji od kredytów gospodarczych i leasingu oraz sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z kredytami mieszkaniowymi,
• wyższy wynik z tytułu kart (+35 mln zł r/r), w efekcie większej liczby kart oraz wyższej transakcyjności bezgotówkowej,
• niższy wynik z tytułu obsługi rachunków bankowych i pozostały (-18 mln zł r/r), m.in. związany ze spadkiem prowizji z tytułu operacji kasowych, jako efekt rosnącego wolumenu tańszych transakcji bezgotówkowych,
• niższy wynik z tytułu funduszy inwestycyjnych, emerytalnych i działalności maklerskiej (-88 mln zł r/r), głównie w następstwie spadku sprzedaży funduszy i zmiany jej struktury oraz obniżenia prowizji za zarządzanie funduszami, głównie w następstwie zmian regulacyjnych.

Wynik pozostały uzyskany w 2019 roku wyniósł 1 344 mln zł i był o 363 mln zł wyższy niż w roku 2018.

Poziom wyniku pozostałego był determinowany m.in. przez:

• wyższy wynik z operacji finansowych (+157 mln zł r/r), głównie w efekcie wyższego wyniku z wyceny akcji i udziałów oraz wyniku z wbudowanych instrumentów pochodnych,
• wyższych o 220 mln zł r/r pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych netto, m.in. w efekcie:
  • ujęcia zysku na okazyjnym nabyciu spółki PCM w wysokości 102 mln zł oraz uwzględnienia wyniku tej spółki w 2019 roku (127 mln zł),
  • częściowego rozwiązania w 2019 roku rezerwy na postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów* (58 mln zł), która w 2018 roku została utworzona w wysokości 62,5 mln zł,
  • utworzenia rezerwy na zwroty kosztów dla klientów z tytułu dokonanych przedterminowych spłat kredytów konsumenckich i hipotecznych w wysokości 127 mln zł,
• niższego wyniku z pozycji wymiany (-16 mln zł r/r), głównie w efekcie spadku wyniku z nieefektywności transakcji zabezpieczających CIRS w Rachunkowości Zabezpieczeń.

*Informacja o utworzeniu rezerwy została opublikowana 27 czerwca 2018 roku w Raporcie bieżącym nr 24/2018.

W 2019 roku koszty działania wyniosły 6 148 mln zł i były wyższe o 4,3% r/r.

*Obejmuje wynik z tytułu obciążeń regulacyjnych.

Ich poziom był determinowany w głównej mierze przez:

• wzrost o 192 mln zł (+6,4% r/r) kosztów świadczeń pracowniczych, w tym w banku wzrost o 112 mln zł (głównie w wyniku wartościowania stanowisk pracy przeprowadzonego w 2019 roku) oraz w spółkach wzrost o 79 mln zł (głównie w efekcie nabycia PCM),
• spadek o 131 mln zł (-8,9% r/r) kosztów rzeczowych, głównie w związku z niższymi wydatkami na:
  • koszty utrzymania i wynajmu majątku trwałego (o 185 mln zł, głównie niższe koszty usług lokalowych związane z wprowadzeniem od stycznia 2019 roku regulacji wynikających z MSSF 16),
  • przy jednocześnie wyższych wydatkach na marketing (o 22 mln zł) w związku z jubileuszem stulecia banku oraz informatykę (o 21 mln zł),

• wzrost o 82 mln zł (+19,2% r/r) kosztów składek na BFG – koszty BFG wyniosły 509 mln zł, z czego 348 mln zł stanowiła składka na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków. W analogicznym okresie roku poprzedniego koszty BFG ukształtowały się na poziomie 427 mln zł, z czego 167 mln zł wyniosła składka na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków,
• wzrost o 13 mln zł (+46,4% r/r) opłat na rzecz KNF,
• wzrost o 228 mln zł (+27,8% r/r) amortyzacji, w tym głównie z tytułu efektu wdrożenia MSSF 16 w zakresie najmu nieruchomości i samochodów oraz ujęcia kosztów przejętej spółki PCM w wysokości 87 mln zł, przy jednoczesnym spadku amortyzacji wartości niematerialnych związanych z wydłużeniem z końca 2023 roku do końca 2030 roku okresu użytkowania Zintegrowanego Systemu Informatycznego (ZSI),
• spadek o 130 mln zł kosztów podatku u źródła od emisji obligacji zagranicznych związany z korektą ubruttowienia odsetek za lata 2017-2019 oraz ujęciem 3% podatku od odsetek wypłaconych za okres 2014-2019 w następstwie zmian w regulacjach podatkowych.

W wyniku wdrożenia MSSF 16, koszty rzeczowe nie zostały obciążone kwotą rat leasingowych w wysokości około 219 mln zł. Koszty rat leasingowych zostały ujęte w kosztach amortyzacji w wysokości około 206 mln zł oraz w kosztach odsetkowych w wysokości 26 mln zł.

Efektywność działania Grupy PKO Banku Polskiego mierzona wskaźnikiem C/I w ujęciu rocznym ukształtowała się na poziomie 41,9% i poprawiła się o 2,3 p.p. r/r, za sprawą poprawy wyniku na działalności biznesowej (+10,0% r/r), przy słabszym wzroście kosztów działania (+4,3% r/r).

W 2019 roku wynik z odpisów i utraty wartości łącznie z kosztami ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych wyniósł -1 712 mln zł i był mniej korzystny o 261 mln zł w stosunku do 2018 roku.

*Zawiera koszt ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych w kwocie 451 mln zł.

W 2019 roku bank rozpoznał wpływ ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych w wysokości -451 mln zł, w tym: -29 mln zł dla spłaconych kredytów walutowych na potencjalne sprawy sporne, -281 mln zł dla kredytów czynnych z tytułu zmienionych, szacowanych przepływów pieniężnych oraz -141 mln zł z tytułu rezerwy na istniejące sprawy sporne. Wartość bilansowa brutto kredytów została skorygowana o -422 mln zł. Ryzyko prawne dotyczy portfela kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych udzielonych gospodarstwom domowym i jest związane z potencjalnymi roszczeniami klientów.

Po wyłączeniu kosztów ryzyka prawnego, wynik z tytułu odpisów i utraty wartości w 2019 roku wyniósł -1 261 mln zł i był lepszy o 190 mln zł w porównaniu do 2018 roku. Poprawa wyniku dotyczyła głównie pozycji kredytowych.

Wskaźnik udziału ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości na koniec 2019 roku wyniósł 4,1% (-0,8 p.p. r/r). W 2019 roku przeklasyfikowano część portfela kredytów konsumpcyjnych wycenianego według zamortyzowanego kosztu (około 9 mld zł) do portfela wycenianego do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, co wpłynęło na spadek wskaźnika udziału ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości o około 0,2 p.p. Koszt ryzyka kredytowego na koniec 2019 roku wyniósł 0,47% (+0,12 p.p. r/r).

Poprawa wskaźników ryzyka, przy wzroście finansowania brutto udzielonego klientom o około 3,6% r/r, jest efektem kontynuacji dotychczasowej, konserwatywnej polityki zarządzania ryzykiem kredytowym Grupy Kapitałowej Banku oraz ścisłego monitoringu portfela należności.