Sytuacja finansowa banku

Wynik z tytułu odsetek za 2019 roku wyniósł 9 279 mln zł (+735 mln zł r/r). Wyższy wynik był determinowany głównie wzrostem przychodów z tytułu finansowania udzielonego klientom oraz przychodów od papierów wartościowych, w efekcie wzrostu wolumenów.

Przychody odsetkowe* w 2019 roku wyniosły 11 360 mln zł i w porównaniu z 2018 rokiem były wyższe o 8,1%, w głównej mierze w efekcie:

• wzrostu przychodów z tytułu finansowania udzielonego klientom o 573 mln zł r/r – związanego ze wzrostem średniego wolumenu należności kredytowych o 11 mld zł, przy zmianie ich struktury (wzrost udziału kredytów konsumpcyjnych i gospodarczych kosztem kredytów mieszkaniowych walutowych), przy niezmienionych poziomach rynkowych stóp procentowych dla PLN, CHF i EUR,
• wyższych przychodów od papierów wartościowych (+248 mln zł r/r), głównie w efekcie wzrostu średniego wolumenu o 12 mld zł, który wynikał z zakupów obligacji Skarbu Państwa.

* W celu zachowania porównywalności danych przychody odsetkowe zostały skorygowane: przychody od obligacji nieskarbowych, które w sprawozdaniu finansowym są ujmowane w przychodach od dłużnych papierów wartościowych przeniesiono do przychodów od finansowania udzielonego klientom.

Przychody odsetkowe w 2019 roku zostały pomniejszone o 178 mln zł w związku z orzeczeniem TSUE dotyczącym prawa konsumenta do obniżenia kosztu kredytu w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie kredytowej.

Koszty odsetkowe wyniosły 2 081 mln zł i w porównaniu z 2018 rokiem były wyższe o 121 mln zł. Wyższy poziom kosztów odsetkowych był głównie efektem wzrostu kosztów bazy depozytowej o 69 mln zł r/r (depozytów bieżących).

Marża odsetkowa pozostała bez zmian r/r i wyniosła 3,4% na koniec 2019 roku. W 2019 roku średnie oprocentowanie kredytów PKO Banku Polskiego wyniosło 4,6%, a średnie oprocentowanie depozytów ogółem ukształtowało się na poziomie 0,6%, wobec odpowiednio 4,5% i 0,7% w 2018 roku.

Wynik z tytułu prowizji i opłat w 2019 roku wyniósł 2 470 mln zł i był niższy w porównaniu do poprzedniego roku o 12 mln zł.

Poziom wyniku prowizyjnego był determinowany m.in. przez:

• niższy wynik z tytułu funduszy inwestycyjnych i działalności maklerskiej (-128 mln zł r/r), spowodowany głównie spadkiem sprzedaży funduszy i zmiany jej struktury, przy obniżeniu prowizji za zarządzanie funduszami oraz za dystrybucję jednostek uczestnictwa,
• niższy wynik z tytułu obsługi rachunków bankowych i pozostały (-19 mln zł r/r), m.in. związany ze spadkiem prowizji z tytułu operacji kasowych, jako efekt rosnącego wolumenu tańszych transakcji bezgotówkowych,
• wyższy wynik z tytułu kredytów i ubezpieczeń (+102 mln zł r/r), głównie w efekcie wzrostu prowizji od kredytów gospodarczych i leasingu oraz sprzedaży produktów ubezpieczeniowych powiązanych z tymi kredytami,
• wyższy wynik z tytułu kart (+33 mln zł r/r), w efekcie większej liczby kart oraz wyższej transakcyjności bezgotówkowej.

Uzyskany w 2019 roku wynik pozostały wyniósł 1 037 mln zł i był wyższy od uzyskanego w 2018 roku o 125 mln zł.

Poziom wyniku pozostałego był determinowany m.in. przez:

• wyższe przychody z tytułu dywidend (+238 mln zł r/r),
• wyższy wynik z operacji finansowych (+154 mln zł r/r), głównie w efekcie wyższego wyniku z wyceny papierów inwestycyjnych banku oraz wyniku z wbudowanych instrumentów pochodnych,
• wyższy wynik z pozycji wymiany (+6 mln zł r/r), głównie tytułem lepszego wyniku z działalności klientowskiej,
• niższe pozostałe przychody i koszty operacyjne netto (-273 mln zł r/r), m.in. w efekcie:
  • ujęcia kosztu z tytułu dofinansowania spółki zależnej w wysokości 274 mln zł,
  • utworzenia rezerwy na zwroty kosztów dla klientów z tytułu dokonanych przedterminowych spłat kredytów konsumenckich i hipotecznych w wysokości 127 mln zł,
  • częściowego rozwiązania w 2019 roku rezerwy na postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów* (58 mln zł), która została utworzona w 2018 roku w wysokości 62,5 mln zł.

*Informacja o utworzeniu rezerwy została opublikowana 27 czerwca 2018 roku w Raporcie bieżącym nr 24/2018.

W 2019 roku koszty działania wyniosły 5 237 mln zł i były wyższe o 1,0% r/r.

*Obejmuje wynik z tytułu obciążeń regulacyjnych.

Ich poziom był determinowany w głównej mierze przez:

• wzrost o 117 mln zł (+4,4% r/r) kosztów świadczeń pracowniczych (głównie w wyniku wartościowania stanowisk pracy przeprowadzonego w 2019 roku),
• spadek o 147 mln PLN (-11,4% r/r) kosztów rzeczowych, w związku z niższymi wydatkami na koszty utrzymania i wynajmu majątku trwałego (głównie niższe koszty usług lokalowych związane z wprowadzeniem od stycznia 2019 roku MSSF 16),
• wzrost o 65 mln zł (+15,4% r/r) składek na BFG,
• wzrost o 12 mln zł (+48% r/r) opłat na rzecz KNF,
• wzrost o 140 mln zł (+20,6% r/r) amortyzacji, w tym głównie z tytułu efektu wdrożenia MSSF 16 w zakresie najmu nieruchomości i samochodów, przy jednoczesnym spadku amortyzacji wartości niematerialnych związanych z informatyzacją banku, która wynikała głównie z wydłużenia z końca 2023 roku do końca 2030 roku okresu użytkowania ZSI,
• spadek o 135 mln zł kosztów podatku u źródła od emisji obligacji zagranicznych związany z korektą ubruttowienia odsetek za lata 2017-2019 oraz ujęciem 3% podatku od odsetek wypłaconych za okres 2014-2019 w następstwie zmian w regulacjach podatkowych.

W 2019 roku bank poniósł koszty w zakresie wydatków reprezentacyjnych, wydatków na usługi prawne, usługi marketingowe, usługi w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej oraz usługi doradztwa związanego z zarządzaniem w łącznej kwocie 204 mln zł, co stanowiło 3,9% ogólnych kosztów administracyjnych banku. W ramach kosztów świadczeń pracowniczych bank w 2019 roku poniósł koszty z tytułu wypłaconych nagród w wysokości 57 mln zł.

Efektywność działania PKO Banku Polskiego mierzona wskaźnikiem C/Iw ujęciu rocznym ukształtowała się na poziomie 41,0% i poprawiła się o 2,5 p.p. r/r, za sprawą poprawy wyniku na działalności biznesowej (+7,1% r/r), przy ograniczonym wzroście kosztów działania (+1,0% r/r).

W 2019 roku wynik wyniósł -1 500 mln zł łącznie z kosztami ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych i był mniej korzystny o 103 mln zł w porównaniu do 2018 roku. Bank rozpoznał wpływ ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych w wysokości -451 mln zł, w tym: -29 mln zł dla spłaconych kredytów walutowych na potencjalne sprawy sporne, -281 mln zł dla kredytów czynnych z tytułu zmienionych, szacowanych przepływów pieniężnych oraz -141 mln zł z tytułu rezerwy na istniejące sprawy sporne. Wartość bilansowa brutto kredytów została skorygowana o -422 mln zł. Ryzyko prawne dotyczy portfela kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych udzielonych gospodarstwom domowym i jest związane z potencjalnymi roszczeniami klientów.

*Zawiera koszt ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych w kwocie 451 mln zł.

Po wyłączeniu kosztów ryzyka prawnego, wynik wyniósł -1 049 mln zł i był lepszy o 348 mln zł w stosunku do roku poprzedniego. Poprawa wyniku dotyczyła wszystkich pozycji, w tym głównie kredytów gospodarczych.

Wskaźnik udziału ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości na koniec 2019 roku wyniósł 4,2% (-0,8 p.p. r/r). Koszt ryzyka kredytowego na koniec 2019 roku wyniósł 0,46%, co oznacza poprawę o 0,15 p.p. w stosunku do roku poprzedniego.

Poprawa wskaźników ryzyka, przy wzroście finansowania brutto udzielonego klientom o około 1,0% r/r, jest efektem kontynuowania dotychczasowej, konserwatywnej polityki zarządzania ryzykiem kredytowym banku oraz ścisłego monitoringu portfela należności.