64. Zarządzanie ryzykiem płynności

Raport roczny
2019

Ryzyko płynności to ryzyko braku możliwości terminowego wywiązania się z zobowiązań w wyniku braku płynnych środków. Sytuacja braku płynności może wynikać z niewłaściwej struktury aktywów i zobowiązań, w tym pozabilansowych, niedopasowania przepływów pieniężnych, nieotrzymania płatności od kontrahentów, nagłego wycofania środków przez klientów lub innych wydarzeń na rynku.

Grupa Kapitałowa zarządza również ryzykiem finansowania, które uwzględnia ryzyko utraty posiadanych źródeł finansowania oraz braku możliwości odnowienia wymagalnych środków finansowania lub utraty dostępu do nowych źródeł finansowania.

Zapewnienie niezbędnej wysokości środków finansowych koniecznych do wywiązywania się z bieżących i przyszłych (również potencjalnych) zobowiązań z uwzględnieniem charakteru prowadzonej działalności oraz potrzeb mogących się pojawić w wyniku zmian otoczenia rynkowego poprzez odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i zobowiązań, w tym pozabilansowych.

Grupa Kapitałowa wykorzystuje następujące miary ryzyka płynności:

  • kontraktowa i urealniona luka płynności,
  • nadwyżka płynności,
  • rezerwa płynności,
  • wskaźnik relacji stabilnych środków finansowania do aktywów niepłynnych,
  • wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR),
  • krajowe nadzorcze miary płynności (M3-M4),
  • miary stabilności portfela depozytów i kredytów,
  • testy warunków skrajnych (stress-testy płynności).

Kontrola ryzyka płynności obejmuje ustalanie dostosowanych do skali i złożoności działalności Grupy Kapitałowej limitów i wartości progowych dotyczących ryzyka płynności, w szczególności strategicznych limitów tolerancji na ryzyko płynności.

Grupa Kapitałowa regularnie monitoruje:

  • stopień wykorzystania strategicznych limitów tolerancji na ryzyko płynności,
  • stopień wykorzystania nadzorczych norm płynności,
  • stopień wykorzystania wewnętrznych limitów i wartości progowych na ryzyko płynności,
  • koncentrację źródeł finansowania,
  • wskaźniki wczesnego ostrzegania – monitorowanie ich poziomu ma na celu wczesne wykrycie niekorzystnych zjawisk mogących mieć negatywny wpływ na sytuację płynnościową Grupy Kapitałowej lub sektora finansowego (których przekroczenie uruchamia płynnościowe plany awaryjne).

Grupa Kapitałowa dokonuje również cyklicznych prognoz poziomu ryzyka płynności, które uwzględniają aktualny rozwój działalności Grupy Kapitałowej. Prognozy poziomu płynności uwzględniają przede wszystkim poziom kształtowania się wybranych miar ryzyka płynności w warunkach zrealizowania się prognoz aktywów oraz zobowiązań Grupy Kapitałowej oraz w sytuacji realizacji wybranych scenariuszy stress-testowych.

Raporty dotyczące ryzyka płynności opracowywane są w trybie dziennym, tygodniowym, miesięcznym, kwartalnym oraz raz w roku opracowywana jest pogłębiona analiza płynności długoterminowej. Raporty zawierają informacje o ekspozycji na ryzyko płynności oraz informacje na temat wykorzystania limitów na to ryzyko. Odbiorcami raportów są przede wszystkim: KZAP, KR, Zarząd, Komitet ds. Ryzyka oraz Rada Nadzorcza.

Głównymi narzędziami zarządzania ryzykiem płynności Grupy Kapitałowej są:

  • procedury dotyczące zarządzania ryzykiem płynności, w tym w szczególności płynnościowe plany awaryjne,
  • limity i wartości progowe ograniczające ryzyko płynności krótko-, średnio- i długoterminowej,
  • krajowe i europejskie nadzorcze normy płynnościowe,
  • transakcje depozytowe, lokacyjne, transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych oraz instrumentów pochodnych, w tym walutowe transakcje strukturalne, oraz transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych,
  • transakcje zapewniające długoterminowe finansowanie działalności kredytowej.

Podstawą polityki Grupy Kapitałowej w zakresie płynności jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu nadwyżki płynności oraz nadzorczych i wewnętrznych miar ryzyka płynności i finansowania poprzez wzrost portfela płynnych papierów wartościowych oraz stabilnych źródeł finansowania (w szczególności stabilnej bazy depozytowej). W ramach zarządzania ryzykiem płynności Grupa Kapitałowa wykorzystuje również instrumenty rynku pieniężnego, w tym operacje otwartego rynku NBP.

Informacje finansowe

Luka płynności

Urealniona luka płynności jest zestawieniem poszczególnych kategorii bilansowych i pozabilansowych ze względu na ich urealniony termin zapadalności lub wymagalności. Poniżej prezentowane luki płynności stanowią sumę urealnionych luk płynności Banku (urealnienia w zakresie między innymi pozycji bilansowych oraz pozabilansowych Banku dotyczą osadu depozytów podmiotów niefinansowych i ich wymagalności, kredytów w rachunku bieżącym oraz kart kredytowych ich zapadalności, a także płynnych papierów wartościowych i ich terminu zapadalności), PKO Banku Hipotecznego SA, PKO Leasing SA, KREDOBANK SA i PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA oraz kontraktowej luki płynności pozostałych spółek Grupy Kapitałowej.

a’vista 0 – 1
miesiąc
1 – 3
miesiące
3 – 6
miesięcy
6 – 12
miesięcy
12 – 24
miesiące
24 – 60
miesięcy
pow. 60
miesięcy
31.12.2019
Grupa Kapitałowa – urealniona luka okresowa 11 355  30 783 (8 092) (7 285) (3 317) 5 024 18 205 (46 673)
Grupa Kapitałowa – urealniona skumulowana luka okresowa 11 355  42 138 34 046 26 761 23 444 28 468 46 673
31.12.2018*
Grupa Kapitałowa – urealniona luka okresowa 23 472 22 809 (8 470) (6 419) 2 860 12 441 14 482 (61 175)
Grupa Kapitałowa – urealniona skumulowana luka okresowa 23 472 46 281 37 811 31 392 34 252 46 693 61 175

* sprowadzono do porównywalności z danymi na 31 grudnia 2019 roku.

We wszystkich przedziałach urealniona skumulowana luka płynności Grupy Kapitałowej, która wyznaczona została jako suma urealnionej luki płynności Banku, PKO Banku Hipotecznego SA, PKO Leasing SA, KREDOBANK SA i PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA oraz kontraktowych luk płynności pozostałych spółek Grupy Kapitałowej wykazywała wartości dodatnie na 31 grudnia 2019 roku oraz na 31 grudnia 2018 roku. Oznacza to nadwyżkę zapadających aktywów nad wymagalnymi zobowiązaniami.

Nadzorcze miary płynności

Bank i Grupa Kapitałowa regularnie wyznacza i monitoruje następujące nadzorcze miary płynności:

  • wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR) – miara, która określa relację płynnych aktywów wysokiej jakości do wypływów netto w horyzoncie 30 dni w warunkach skrajnych (miara nadzorcza określona w Rozporządzeniu CRR),
  • wskaźnik pokrycia stabilnego finansowania netto (NSFR) – miara, która określa relację pozycji zapewniających stabilne finansowanie do pozycji wymagających stabilnego finansowania.

Bank regularnie wyznacza i monitoruje następujące nadzorcze miary płynności:

  • M3 – współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi (krajowy wskaźnik nadzorczy),
  • M4 – współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi (krajowy wskaźnik nadzorczy).

NADZORCZE MIARY PŁYNNOŚCI 31.12.2019 31.12.2018
M3 – współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi 14,92 17,44
M4 – współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi 1,25 1,22
NSFR – wskaźnik pokrycia stabilnego finansowania 123,1% 117,7%
LCR – wskaźnik pokrycia płynności 146,3% 132,0%

W okresie zakończonym 31 grudnia 2019 roku oraz 31 grudnia 2018 roku wartości wskaźników miar nadzorczych utrzymywały się powyżej limitów nadzorczych. Wskazane w tabeli wskaźniki LCR oraz NSFR przedstawiają wartości dla Grupy Kapitałowej, zaś wskaźniki M3-M4 to wartości dla Banku.

Osad depozytów

Na 31 grudnia 2019 roku poziom osadu depozytów stanowił ok. 93,8% wszystkich depozytów zdeponowanych w Banku (z wyłączeniem rynku międzybankowego), co oznacza spadek o ok. 0,1 p.p. w porównaniu do końca 2018 roku.

Struktura źródeł finansowania

31.12.2019 31.12.2018
Depozyty ogółem (z wył. rynku międzybankowego) 76,44% 75,76%
Depozyty rynku międzybankowego 0,40% 0,63%
Kapitały własne 11,59% 12,05%
Finansowanie z rynku 11,57% 11,56%
Razem 100,00% 100,00%

Przepływy kontraktowe zobowiązań grupy kapitałowej z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych

Kwoty ujawnione obejmują niezdyskontowane przyszłe przepływy zarówno z tytułu nominału, jak i odsetek (jeśli dotyczy) zgodnie z umową za cały okres do momentu wymagalności zobowiązania. W przypadku gdy strona, wobec której Grupa Kapitałowa ma zobowiązanie może dokonać wyboru terminu zapłaty, przyjęto założenie, że pod uwagę brany jest najwcześniejszy termin, wedle którego Grupa Kapitałowa zobowiązana jest do zapłaty zobowiązania. Dla przypadków, gdy Grupa Kapitałowa zobowiązana jest do płatności zobowiązań w ratach, każda rata przypisywana jest do najwcześniejszego okresu, w którym Grupa Kapitałowa może zostać zobowiązana do zapłaty. W przypadku zobowiązań, gdzie rata płatności nie jest stała, przyjęto warunki obowiązujące na dzień sprawozdawczy.

Zobowiązania grupy kapitałowej na 31 grudnia 2019 według terminów wymagalności

Do 1 miesiąca włącznie

Powyżej
1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie

Powyżej
3 miesięcy do 1 roku włącznie

Powyżej
1 roku do 5 lat włącznie

Powyżej 5 lat Wartość kontraktowa Wartość bilansowa
Zobowiązania:
Zobowiązania wobec banków

2 124

16 384 637 3 161 2 885
Zobowiązania wobec klientów

197 831

17 260 29 862 6 064 10 521 261 538 258 199
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych

914

797 2 769 27 267 811 32 558 31 148
Zobowiązania podporządkowane

45 45 473 2 913 3 476 2 730
Zobowiązania z tytułu leasingu

19

37 155 495 411 1 117 894
Pozostałe zobowiązania

2706

2706 2706
Razem

203 594

18 155 33 215 34 936 14 656 304 556 298 562
Zobowiązania pozabilansowe:
udzielone finansowe

15 936

3 567 15 086 12 000 8 779 55 368
udzielone gwarancyjne

161

1 653 5 185 3 176 1 335 11 510
ZOBOWIĄZANIA GRUPY KAPITAŁOWEJ NA 31 GRUDNIA 2018 ROKU WEDŁUG TERMINÓW WYMAGALNOŚCI Do 1 miesiąca włącznie Powyżej
1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie
Powyżej
3 miesięcy do 1 roku włącznie
Powyżej
1 roku do 5 lat włącznie
Powyżej 5 lat Wartość kontraktowa Wartość bilansowa
Zobowiązania:
Zobowiązania wobec Banku Centralnego 7 7 7
Zobowiązania wobec banków 1 722 67 152 103 2 043 2 001
Zobowiązania wobec klientów 182 651 21 468 27 168 11 568 8 041 250 895 242 816
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 722 610 3 278 12 768 5 992 23 370 28 627
Zobowiązania podporządkowane 62 62 542 3 362 4 028 2 731
Pozostałe zobowiązania 3 685 3 685 3 685
Razem: 188 787 22 207 30 660 24 981 17 395 284 029 279 867
Zobowiązania pozabilansowe:
udzielone finansowe 12 626 2 874 13 293 12 026 9 058 49 877
udzielone gwarancyjne 290 693 4 823 3 313 816 9 935

Przepływy kontraktowe z tytułu zobowiązań z tytułu pochodnych instrumentów finansowych, dla których wycena na dzień bilansowy była ujemna (zobowiązanie) i które rozliczane są w kwotach netto

W przypadku transakcji IRS i NDF zaprezentowano niezdyskontowane przyszłe przepływy netto z tytułu odsetek i nominałów odpowiednio, dla pozostałych zaś instrumentów pochodnych rozliczanych na bazie netto jako wartość przepływu przyjęta została wartość wyceny odpowiednio na 31 grudnia 2019 roku i na 31 grudnia 2018 roku.

31 grudnia 2019 roku Do 1 miesiąca włącznie Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie Powyżej 3 miesiący do 1 roku Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie Powyżej 5 lat Wartość kontraktowa
Pochodne instrumenty finansowe – zobowiązania:
– transakcje swap na stopę procentową (IRS) (114) (199) (89) 3 61 (338)
– pozostałe instrumenty pochodne: opcje, FRA, NDF (610) (962) (2 061) (2 495) (6 128)
31 grudnia 2018 roku Do 1 miesiąca włącznie Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie Powyżej 3 miesięcy do 1 roku Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie Powyżej 5 lat Wartość kontraktowa
Pochodne instrumenty finansowe – zobowiązania:
– transakcje swap na stopę procentową (IRS) (13) 6 235 (1 104) (276) (1 153)
– pozostałe instrumenty pochodne: opcje, FRA, NDF (455) (1 393) (2 876) (2 062) (6 7880)

Przepływy kontraktowe z tytułu zobowiązań z tytułu pochodnych instrumentów finansowych, dla których wycena na dzień bilansowy była ujemna (zobowiązanie) i które rozliczane są w kwotach brutto

Kwoty ujawnione obejmują niezdyskontowane przyszłe przepływy zarówno z tytułu nominału, jak i odsetek (jeśli dotyczy).

31 grudnia 2019 Do 1 miesiąca włącznie Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie Powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie Powyżej 5 lat Wartość kontraktowa
Pochodne instrumenty finansowe:
– wypływy (8 643) (3 819) (6 264) (5 696) (369) (24 791)
– wpływy 8 915 3 848 7 379 5 687 838 26 667
31 grudnia 2018 roku Do 1 miesiąca włącznie Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie Powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie Powyżej 5 lat Wartość kontraktowa
Pochodne instrumenty finansowe:
– wypływy (8 014) (2 683) (4 183) (3 396) (1 158) (19 434)
– wpływy 17 051 2 761 6 213 8 088 2 813 36 924

Aktywa i zobowiązania krótkoterminowe i długoterminowe

Aktywa finansowe
31.12.2019

Krótkoterminowe Długoterminowe Odpisy na oczekiwane straty oraz aktualizujące z tytułu utraty wartości Razem wartość bilansowa

Kasa, środki w Banku Centralnym 14 677 14 677
Należności od banków 4 067 26 (1) 4 092
Pochodne instrumenty zabezpieczające 160 485 645
Pozostałe instrumenty pochodne 1 190 1 605 2 795
Papiery wartościowe 6 845 73 753 (25) 80 573
– przeznaczone do obrotu 1 112 1 112
– nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 1 753 446 2 199
– wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite 3 567 60 245 (5) 63 807
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 413 13 062 (20) 13 455
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 56 731 181 925 (7 222) 231 434
– nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 5 461 2 825 8 286
– wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite 1 (1)
– wyceniane wg zamortyzowanego kosztu 51 269 179 100 (7 221) 223 148
Inne aktywa finansowe 2 624 92 (92) 2 624
Suma aktywów finansowych 86 294 257 886 (7 340) 336 840

Zobowiązania finansowe
31.12.2019
Krótkoterminowe Długoterminowe Razem wartość bilansowa
Zobowiązania wobec banków 2 255 630 2 885
Pochodne instrumenty zabezpieczające 238 351 589
Pozostałe instrumenty pochodne 1 272 1 652 2 924
Zobowiązania wobec klientów 243 556 14 643 258 199
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 4 166 26 982 31 148
Zobowiązania podporządkowane 2 730 2 730
Pozostałe zobowiązania finansowe 2 768 832 3 600
Rezerwa na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancje 226 43 269
Suma zobowiązań finansowych 254 481 47 863 302 344

AKTYWA FINANSOWE
31.12.2018
Krótkoterminowe Długoterminowe Odpisy na oczekiwane straty oraz aktualizujące z tytułu utraty wartości Razem wartość bilansowa
Kasa, środki w Banku Centralnym 22 925 22 925
Należności od banków 7 650 12 (1) 7  661
Pochodne instrumenty zabezpieczające 43 615 658
Pozostałe instrumenty pochodne 700 1 207 1 907
Papiery wartościowe 11 106 53 044 (36) 64 114
– przeznaczone do obrotu 235 235
– nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 2 009 839 2 848
– wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite 7 946 44 622 (10) 52 558
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 916 7 583 (26) 8 473
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 43 785 179 331 (8 204) 214 912
– nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 396 710 1 106
– wyceniane wg zamortyzowanego kosztu 43 389 178 621 (8 204) 213 806
Inne aktywa finansowe 2 498 424 (97) 2 825
Suma aktywów finansowych 88 707 234 633 (8 338) 315 002

ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE
31.12.2018
Krótkoterminowe Długoterminowe Razem wartość bilansowa
Zobowiązania wobec Banku Centralnego 7 7
Zobowiązania wobec banków 1 901 100 2 001
Pochodne instrumenty zabezpieczające 123 348 471
Pozostałe instrumenty pochodne 1 333 1 322 2 655
Zobowiązania wobec klientów 227 806 15 010 242 816
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 6 472 22 155 28 627
Zobowiązania podporządkowane 2 731 2 731
Pozostałe zobowiązania finansowe 2 352 12 2 364
Rezerwa na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancje 177 50 227
Suma zobowiązań finansowych 240 171 41 728 281 899

Wyniki wyszukiwania: